Fazla Çalışma Ücreti Alacağı
Fazla Çalışma Ücreti Alacağı
Öncelikle belirtilmelidir ki; kanunen ücret en geç ayda bir ve özel olarak açılan banka hesabına ödenir. İş sözleşmesinin sona ermesi üzerine işçinin tüm haklarının eksiksiz olarak ödenmesi zorunludur.
İşçinin ücret alacağının ödenmemesi halinde öncelikle ve zorunlu olarak arabulucuya başvuru yapılmalı, buna rağmen hakları ödenmezse, işçi haklarını dava yoluyla talep etmelidir.
Fazla çalışma işçinin performansa bağlı alacaklarından olmakla birlikte alacağın talep edilebilmesi için iş akdinin feshedilmiş olması gerekmemektedir.
Fazla çalışma yaptığını iddia eden işçi bu iddiasını ispatlamalıdır. İspat hususunda bordroların işçi tarafından imzalanıp imzalanmaması önemlidir. Şöyle ki; işçinin imzasının bulunduğu bordro aksi ispat edilinceye kadar kesin delildir. Fazla çalışma alacağı yönünden imzalı bordrolarda dikkat edilecek nokta bu alacağın bordrolara yansıtılıp yansıtılmadığı ve bordrolarda ihtirazi kayıt bulunup bulunmadığıdır. İmzalı bordrolarda ihtirazi kayıt var ise fazla çalışmalar her türlü delille, ihtirazi kayıt yok ise ancak yazılı belge ile ispatlanabilecektir.
Günlük 11 saat ve gece 7,5 saat çalışmalar fazla çalışmanın sınırıdır. Bir başka değişle haftalık 45 saatlik yasal çalışma süresi aşılmamış olsa da 11 saati aşan günler ve 7,5 saati aşan gece çalışmaları için fazla çalışma ücretine hak kazanılacaktır. Haftalık 45 saati aşan çalışmalar fazla çalışma, haftalık çalışma süresinin 45 saatin altında belirlendiği sözleşmelerde ise, 45 saate kadar mesainin aşılması ise fazla süreli çalışma olarak adlandırılmaktadır.
Bu kapsamda işyeri mail ve yazışma kayıtları, puantaj kayıtları, işyerine giriş çıkışı gösteren kayıtlar yazılı delillere örnek olarak verilebilir.
Üst düzey yöneticilerin (Beyaz Yaka) fazla mesai ücretleri:
Yerleşik Yargıtay içtihatlarında belirtildiği üzere; işyeri organizasyon şemasına göre üst düzey yönetici konumunda bulunan işçi, görev ve sorumluluklarının gerektirdiği ücretin kendisine ödenmesi halinde fazla çalışma ücretine hak kazanamaz.
Ancak, işyerinde kendisine görev ve fazla çalışması yönünde talimat veren amiri veya bir başka yönetici olması, dolayısıyla mesai saatlerini kendisinin belirlediğinden bahsedilemeyecek işçi üst düzey yönetici de olsa fazla çalışma ücretine hak kazanacaktır.
Esnek Çalışma Saatlerine Tabi İşçilerin Fazla Çalışma Alacağı:
Yapılan işin gereği olarak esnek çalışma saatlerine tabi işçilerin fazla çalışmaları ara dinlenme sürelerinin uzunluğu dikkate alınarak hesaplanır. Bu sebeple ara dinlenme saatleri uzun işçiler bu sürelerin mahsubu ile fazla çalışma ücretine hak kazanamayabilecektir.
İş Sözleşmelerinde Fazla Çalışmanın Ücrete Dahil Olduğu Kararlaştırılmış Olabilir:
Bu durumda Yargıtay içtihatları uyarınca yıllık 270 saate kadar fazla çalışmalar ücrete dahil kabul edilmekle yıllık 270 saati aşan çalışmalar için fazla çalışma ücretine hak kazanılacaktır.
Uzun Süreli Veya Yalnız Tanık Beyanı ile İspatlanan Fazla Çalışmalarda Hakkaniyet İndirimi Yapılmaktadır.
Bahsi geçen hakkaniyet indirimi uygulamada genellikle 0 oranında uygulanmaktadır. Yargıtay içtihatları ile P olarak uygulanan hakkaniyet indirimi, hakkın özüne etki ettiği gerekçesiyle hukuka uygun bulunmamıştır. Hakkaniyet indirimi toplam miktar (sonuç miktar) üzerinde uygulanır. Yine hesaplanan alacağı düşük çıkması ve fazla çalışmanın yazılı belgelere dayanması halinde hakkaniyet indirimi uygulanmamalıdır.
Fazla Çalışmaların Karşılığı Zamlı Olarak Ödenir:
Fazla süreli çalışmalar, işçinin saatlik ücretinin %, fazla çalışmalar ise saatlik ücretinin P oranında arttırılması suretiyle ödenir. Ayrıca alacağı dava yolu ile talep edilmesi halinde alacağa temerrüt tarihinden itibaren bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı işletilir.
Fazla Çalışma Alacağına İlişkin Davalar Belirsiz Alacak Davası Olarak Açılabilir:
Yukarıda değinildiği üzere, fazla çalışma ücreti alacağına şartları oluşması halinde hâkim tarafından takdir edilen hakkaniyet indirimi uygulanması söz konusu olabilecektir. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu kararı uyarınca, fazla çalışma alacağının yazılı belge ile değil tanıkla ispatı halinde hâkim tarafından takdir olunacak hakkaniyet indirimi oranı davanın başından bilinemeyeceğinden buna ilişkin davaların belirsiz alacak davası olarak açılabilmesi mümkündür. Belirsiz alacak davaları hakkın zamanaşımını dava tarihinden itibaren kesmekle birlikte bu anlamda dava sırasında birtakım alacakların zamanaşımına uğramasının önüne geçilmesi anlamında önemlidir.
Yüzde Veya İş Karşılığı Ücret Alınan Hallerde Fazla Çalışmanın Yalnız P Zamlı Oran Hak Edilir.
Bu hallede fazla çalışma ücretinin zamsız tutarının işçilere ödendiği kabul edilir ve hesaplama yalnızca zamlı oranların tespiti ile yapılmaktadır. Dolayısıyla işçi 1,25 ve 1,5 katında hak edilen ücretlerini 1 katından almış kabul edildiği için 0,25 veya 0,50 oranında zamlı oranlarda ücretine hak kazanacaktır.
Fazla Çalışma Ücreti Alacağında Zamanaşımı:
Ücret alacaklarında zamanaşımı beş yıldır. Davalının zamanaşımını ileri sürmesi halinde; davanın kısmi dava olarak açıldığı hallerde zamanaşımı alacağın bir kısmı dava bir kısmına ıslah tarihinden itibaren beş yıl geriye gidilmesi süretiyle uygulanmaktadır. Belirsiz alacak davalarında ise yine davalı zamanaşımını ileri sürmüş ise zamanaşımı, dava tarihinden itibaren beş yıl geriye gidilmesi suretiyle uygulanacaktır.
