Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçu
Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçuna İlişkin Yasal Düzenlemeler:
İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin 12. Maddesinde:
“Hiç kimse özel hayatı, ailesi, meskeni veya yazışması hususlarında keyfi karışmalara, şeref ve şöhretine karşı tecavüzlere maruz bırakılamaz. Herkesin bu karışma ve tecavüzlere karşı kanun ile korunmaya hakkı vardır.”
düzenlemesi yer almaktadır.
Anayasa’nın “Özel Hayatın Gizliliği” başlıklı 20. Maddesinde:
“Herkes, özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz.
Millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlâkın korunması veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması sebeplerinden biri veya birkaçına bağlı olarak, usulüne göre verilmiş hâkim kararı olmadıkça; yine bu sebeplere bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan hallerde de kanunla yetkili kılınmış merciin yazılı emri bulunmadıkça; kimsenin üstü, özel kâğıtları ve eşyası aranamaz ve bunlara el konulamaz. Yetkili merciin kararı yirmidört saat içinde görevli hâkimin onayına sunulur. Hâkim, kararını el koymadan itibaren kırksekiz saat içinde açıklar; aksi halde, el koyma kendiliğinden kalkar.
Herkes, kendisiyle ilgili kişisel verilerin korunmasını isteme hakkına sahiptir. Bu hak; kişinin kendisiyle ilgili kişisel veriler hakkında bilgilendirilme, bu verilere erişme, bunların düzeltilmesini veya silinmesini talep etme ve amaçları doğrultusunda kullanılıp kullanılmadığını öğrenmeyi de kapsar. Kişisel veriler, ancak kanunda öngörülen hallerde veya kişinin açık rızasıyla işlenebilir. Kişisel verilerin korunmasına ilişkin esas ve usuller kanunla düzenlenir.”
Şeklinde düzenlenmiştir.
Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçu 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 134. Maddesinde:
“Kişilerin özel hayatının gizliliğini ihlal eden kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Gizliliğin görüntü veya seslerin kayda alınması suretiyle ihlal edilmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır.
Kişilerin özel hayatına ilişkin görüntü veya sesleri hukuka aykırı olarak ifşa eden kimse iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. İfşa edilen bu verilerin basın ve yayın yoluyla yayımlanması halinde de aynı cezaya hükmolunur.”
Şeklinde düzenlenmiştir.
“Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçu” nun Tanımı ve Unsurları:
Madde hükmünün anlaşılabilmesi açısından “Özel hayat”, “özel hayat alanı”, “Ortak Alan” kavramlarının açıklamasında fayda bulunmaktadır.
Özel hayat: kişilerin kendilerine özgü yaşayışı, yaşam tarzı, tutum ve davranışlarıdır. Burada herkes tarafından bilinmeyen, özel araştırma ve bilgi edinmeyle sağlanan kişilere ait bilgiler ile kişinin sadece kendisi için saklı tuttuğu ve başkalarının bilgisinden uzak tutulmasını istediği yaşam görünümlerini anlamak gerekir.
Özel Hayat Alanı: Kişilerin kendisinin özel hayat ile ilgili gerçekleşen, başkaları tarafından bilinmesini istemediği, gizli kalmasının bir temel hak olarak hukuk düzeni tarafından korunan faaliyet alanını ifade etmektedir.
Ortak alan; Kişilerin başkaları tarafından görülebilen ve izlenebilen yaşam ve yaşayış, tutum ve davranışları içeren alanı ifade etmektedir.
Bu açıklamalar ışığında Özel hayatın gizliliğini ihlal suçunu, kişilerin rızaları olmaksızın ve hukuka aykırı olarak, özel hayatına ve özel hayat alanına ilişkin faaliyetlerinin öğrenilmesi ve başkalarına aktarılması şeklinde gerçekleşen suç olarak tanımlayabiliriz. Fail, başka bir kişinin yaşam alanına girerek veya başka suretle başkaları tarafından görülmesi mümkün olmayan bir özel yaşam olayını saptamaktadır.
Maddenin gerekçesi incelendiğinde Kişinin özel hayatı ferdi,özel hayat ve ayrı bir kavram ve bir bütün teşkil eden aile hayatından oluştuğu ifade edilmektedir.
Bu açıklamalar ışığında Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçu’nun temel şeklini,
“Failin başka bir kişinin yaşam alanına girerek veya başka suretle başkaları tarafından görülmesi bilinmesi mümkün olmayan özel yaşam olayını saptaması şeklindeki eylemidir.” şeklinde tanımlayabiliriz.
Burada dikkat edilmesi gereken husus eylemin ne şekilde gerçekleşeceği, hangi eylemlerin özel hayatın gizliliğini ihlal olacağı hususunda kanunda bir açıklama bulunmamaktadır.
Fail bu amaçla, öyle ya da böyle bir şekilde başkasına ait özel hayatına ilişkin bilgilere ulaşmış ise bu takdirde suçun temel şekli oluşur.
Başkasına ait özel hayatına görüntü ve seslerin kaydetmiş ise bu takdirde nitelikli hal olan 134/2 Maddesindeki suçun temel şeklinin nitelikli halini ve daha fazla cezayı gerektirir halini oluşturur. Sadece ses ya da sadece görüntü kaydedilmiş olabileceği gibi hem ses hem de görüntünün kaydedilmiş olmasında da suç vasfında bir değişiklik olmayacaktır.
Kişiye ait özel hayatın gizliliğinin ifşa suretiyle ihlali suçu :
Failin kişinin özel hayatına ilişkin görüntü ve sesleri ifşa etmesi şeklindeki eylemi bu suçu oluşturur.
Bilindiği üzere ifşa, gizli bir şeyi ortaya çıkarma, ilan etmek, reklam etmek şeklinde tanımlanmaktadır. Burada önemli olan kaydedilmiş ses ve görüntülerin fail tarafından başkalarına ulaştırılması veya başkaları tarafından bilinebilir hale getirilmesi gerekir.
Kişi söz konusu ses ve görüntü kayıtlarına hukuka aykırı olduğu gibi hukuka uygun bir şekilde de ulaşmış olabilir. Burada suçun hukuka aykırı unsuru ses ve görüntü kayıtlarının ifşa edilmesidir.
Örneğin telefonun ya da bilgisayarın bozulması sebebi ile teknik servise verilen bir telefon ya da bilgisayar içindeki görüntü ve ses kayıtlarına ulaşan kişinin bu görüntü ve sesleri Youtube ya da buna benzer bir platformda paylaşmış olması halinde ifşa unsuru oluştuğundan söz konusu suç oluşacaktır.
Bu eylemin muhakkak gazete ve tv kanalı gibi basın yoluyla işlenmesi zorunlu olmamakla beraber bu şekilde ifşa edilmesi halinde dahi suç yaptırımı değişmemektedir.
Örneklerle açıklamak gerekirse iki kişi arasındaki cinsel ilişki ya da fantezileri:
Kişilerin rızası olmaksızın gözetlemek, dinlemek suretiyle eylem Özel Hayatın Gizliliği Suçunun Temel şeklini oluşturacaktır.
Failin, bu gözetleme ve dinlemenin yanı sıra görüntü veya sesleri kaydetmesi halinde bu durumda Özel Hayatın Gizliliğini ihlal suçunun temel şeklinin ağırlaştırıcı unsuru oluşur. (m.134/1-2. Cümle)
Failin kaydettiği bu görüntüleri veya sesleri gerek kendi imkanları ile gerekse basın yoluyla ifşa etmesi halinde bu durumda maddenin ikinci fıkrasında belirtilen Özel Hayatın Gizliliğini İfşa etmek suçu ile cezalandırılacaktır. (TCK. Md. 134/2)
Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçu Şikayet ve Uzlaşma:
Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu TCK. Md. 139 uyarınca takibi şikayete bağlı suçlardandır. Şikayetin yokluğu halinde veya daha sonra şikayetten vazgeçme halinde soruşturma ve kovuşturmaya devam olunmaz.
Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu niteliği itibariyle uzlaşma kapsamında yer almaktadır. Uzlaşmaya tabi suçlardandır.
Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçu Görevli Mahkeme:
Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçunun kovuşturulması hususunda 6545 sayılı Yasa uyarınca Asliye Ceza Mahkemesi görevlidir.
Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçunun Cezası (Yaptırımı):
Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçunun sadece gözetleme, izleme, okuma, dinleme şeklindeki temel şeklinin cezası bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıdır.
Özel hayatın gizliliğinin ihlali ses ve görüntülerin kaydedilmesi şeklinde gerçekleşmesi halinde faile verilecek cezanın bir kat oranında arttırıma gidilmesi gerekir.
Özel hayata ilişkin ses ve görüntülerin ifşa edilmesi halinde iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile failin cezalandırılması gerekir.
Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçunda Dava Zamanaşımı:
TCK. M. 66/1-e maddesi gereğince “Beş yıldan fazla olmamak üzere hapis veya adlî para cezasını gerektiren suçlarda sekiz yıl,” dava zamanaşımı süresi belirlenmiş olduğundan Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçunda Dava Zamanaşımı süresi 8 yıldır.
