Ceza Hukukunda Olası Kast ve Bilinçli Taksir Kavramları

Olası Kast – Bilinçli Taksir

Türk Ceza Kanunu’na göre suçlar kasten, olası kastla, taksirle ve bilinçli taksirle işlenebilir. Suça uygulanan hükümler sonuç ceza miktarını belirlemektedir. Bu sebeple suçun unsurlarının tam ve eksiksiz olarak ortaya konulması, ceza davalarında mutlaka müdafiden yardım alınması faydalı olacaktır.

Kast- Olası Kast:

Doğrudan kastta fail, yaptığı hareketin sonucunu istemektedir. Olası kast, kasten işlenebilen suçlarda cezadan indirim sebebidir.

5237 sayılı kanun madde 21/2 hükmü uyarınca “Kişinin, suçun kanuni tanımındaki unsurların gerçekleşebileceğini öngörmesine rağmen, fiili işlemesi halinde olası kast vardır. Bu halde, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda müebbet hapis cezasına, müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda yirmi yıldan yirmi beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur; diğer suçlarda ise temel ceza üçte birden yarısına kadar indirilir.” Öngörüye rağmen gerçekleşen olaylarda olası kast sebebiyle takdiri indirim uygulanacaktır.

Olası kastta ise fail belli bir amaç doğrultusunda hareket etmekte, bu amaca ulaşılabilmesi adına meydana gelmesi muhtemel diğer neticeleri ise umursamamakta ve neticenin meydana gelmesi fail tarafından kabul edilmektedir. Olası kastta muhtemel neticenin kabullenilmesi söz konusudur.

Olası kastla doğrudan kastı ayıran en temel unsur olumsuz neticenin meydana gelme ihtimalinin kesinliğidir. Doğrudan kastta neticenin meydana gelmesi kesin iken olası kastta umursanmayan neticenin meydana gelmesi muhtemeldir.

Taksir- Bilinçli Taksir:

Yerleşik Yargıtay İçtihatları doğrultusunda bir suçun taksirle işlenebilmesi için; hareketin failin iradesiyle gerçekleşmiş olması, sonuç ve eylem arasında illiyet bağı bulunması, netice fail tarafından istenmemesine rağmen sonucun gerçekleşmiş olması ve objektif kriterlere göre sonuç öngörülebilir olmasına rağmen neticenin fail yönünden öngörülememesi şartlarının hepsi birlikte gerçekleşmelidir.

Basit ve bilinçli taksir ayrımı sonucun fail bakımından öngörülebilir olup olmadığı noktasında ortaya çıkmaktadır.

Basit taksirde netice fail tarafından öngörülemez olmasına rağmen bilinçli taksirde netice fail tarafından öngörülebilir olmalıdır. Bu sebeple taksirle işlenebilen suçlarda bilinçli taksir hükümlerinin uygulanması sonuç cezada artırıma gidilmesi anlamına gelecektir.

Şu hâlde; olası kastla bilinçli taksir ayrımı kanun metninde açık olmamasına rağmen Yargıtay içtihatları ile bilinçli taksir-olası kast ayrımında esas alınacak ölçütü neticenin kabullenilmesi olarak belirlemiştir.

Öncelikle belirtilmelidir ki; bir suçun taksirle cezalandırılabilmesi için mutlaka kanunda açık hüküm olmalıdır. Bir başka anlatımla, kanunda suçun taksirle işlenebileceği hususu mutlaka düzenlenmiş olmalıdır.

Bilinçli taksir hükümlerinin uygulanabilmesi için failin dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranışı ile meydana gelen sonucu istememesine rağmen netice ortaya çıkmış olmalıdır. Bir başka anlatımla fail, şahsi becerilerine veya tecrübelerine güvenmekle olumsuz neticenin meydana gelmeyeceğine inanmaktadır.

Konuya İlişkin Yargıtay İçtihatları:

Yukarıdaki açıklamalar somutlaştırılacak olursa; Yargıtay Ceza Genel Kurulu 2014/1-314 Esas ve 2014/389 sayılı kararında özetle;

“…Kullanılan silahın niteliği, etki alanı, öldürmeye elverişliliği ile atış mesafesi göz önünde bulundurulduğunda; olay yerine gelmeden önce doldurduğunu unuttuğunu söylediği av tüfeğini, maktulün ve tanığın av tüfeğinin dolu olabileceği uyarılarına aldırmadan maktulün bacağına doğrultup ateş eden sanığın, saçma tanelerinin maktulün hedef alınan bacağına isabet edebileceğini ve atış mesafesine göre ölümcül bir etki meydana getirebileceğini, olay yerinin sağlık kuruluşlarına uzaklığı gözetildiğinde, hastaneye ulaşmanın zaman alabileceğini ve dolayısıyla ölümün mümkün ve muhtemel olduğunu bilmesine rağmen, ateş etmek suretiyle, öngördüğü muhtemel neticeyi istememekle birlikte göze alıp kabullendiği ve sonucunda maktulün ölümüne neden olduğu olayda, eyleminin “olası kastla öldürme” suçunu oluşturacağı kabul edilmelidir…”

Sokakta rastgele ateş açan kimsenin olayla ilgisiz kimselerin yaralanabileceği hatta ölebileceğinin fail tarafından öngörülebilir olduğundan olası kast hükümlerinin uygulanması gerekliliğine değinilmiştir.

Yargıtay Ceza Genel Kurulunun 2014/200 Esas ve 2016 sayılı kararında özetle;

“…Olay gecesi Trabzon-Giresun karayolu üzerinde seyir halindeyken Beşikdüzü ilçesi Adacık mahallesinde yer alan bölünmüş yolda ters yöne girerek emniyet şeridinde farları açık biçimde seyreden ve 2,70 promil alkollü olan sanığın, aynı yolda kendilerine ayrılmış kısımda seyreden katılan …’ın aracına çarparak araçta bulunan katılanların yaralanmasına, ve Serpil’in ölümüne neden olduğu olayda; sanığın uyarıcı yön levhaları ve çizgilerin usulüne uygun olarak bulunduğu yolda, karşı yönden gelen trafik araçlarının kullandığı bölüme bilerek girdiği, ters yönde olduğunu bilmesine rağmen aracını sürmeye devam ettiği, karşı istikametten gelen bir araca çarparak yaralama ya da ölüme neden olabileceğini öngördüğü halde tecrübesine, şoförlük yeteneklerine, gece olması nedeniyle trafiğin az olacağına, özellikle de şansına ve karşı yönden gelenlerin kendilerini koruma yönünde dikkatli davranacaklarına güvendiği, böyle bir zanla objektif dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı hareket ederek öngördüğü ancak istemediği neticeye neden olduğu, meydana gelen sonucu kabullenmediği ve arzulamadığı anlaşılmaktadır.
Bu nedenle, gerçekleşmesini istemediği ancak öngördüğü sonucun meydana gelmesini engelleyecek şekilde objektif özen yükümlülüğüne uygun davranmayan sanığın bir kişinin ölümüne birden fazla kişinin yaralanmasına neden olma eyleminde bilinçli taksirle hareket ettiğinin kabulü gerekmektedir…”

Ters yönde ilerleyen ve alkollü sürücünün karıştığı, asli ve tam kusurlu olunan yaralamalı ve ölümlü kazada Yargıtay objektif özen yükümlülüğünün ihlaline ve sonucun öngörüldüğüne dikkat çekerek bilinçli taksir hükümlerinin uygulanması gerekliliği vurgulanmıştır.