Konuşmaların Dinlenmesi ve Kayda Alınması Suçu
Yasal Düzenleme:
5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’n “Kişiler Arasındaki Konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması”başlıklı 133. Maddesinde:
(1) Kişiler arasındaki aleni olmayan konuşmaları, taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın bir aletle dinleyen veya bunları bir ses alma cihazı ile kaydeden kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.(2)
(2) Katıldığı aleni olmayan bir söyleşiyi, diğer konuşanların rızası olmadan ses alma cihazı ile kayda alan kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.(2)
(3) (Değişik: 2/7/2012-6352/80 md.) Kişiler arasındaki aleni olmayan konuşmaların kaydedilmesi suretiyle elde edilen verileri hukuka aykırı olarak ifşa eden kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis ve dörtbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. İfşa edilen bu verilerin basın ve yayın yoluyla yayımlanması halinde de aynı cezaya hükmolunur.
Şeklinde düzenlenmiştir.
Kişiler Arasındaki Konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması suçunda kanun koyucunun korumak istediği hukuksal değer öncelikle kişilerin özel hayatının gizliliği ve kişiler arası iletişimde güvenliktir.
Kişiler Arasındaki Konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması suçuna ilişkin yasal düzenleme incelendiğinde iki suç tipinin tanımlandığı görülmektedir.
1- Kişiler arasındaki aleni olmayan konuşmaların dinlenilmesi veya kayda alınması suçu maddenin 1. Fıkrasında düzenlenmiştir.
2- Kişiler arasında aleni olmayan söyleşilerin kayda alınması suçu ise maddenin 2. Fıkrasında düzenlenmiştir.
Maddenin tam olarak anlaşılabilmesi için kanun metninde geçen bazı kavramların anlaşılması gerekir.
“Söyleşi” deyiminden kişiler arasında dostane, hasbihal niteliğindeki karşılıklı konuşmaların anlaşılması gerekir.
Aleni olmayan konuşma ise başkaları tarafından duyulması istenilmeyen, ancak özel gayret ile duyulması mümkün olan konuşmalar anlamına gelmektedir. Aleniyet kavramından konuşmanın yapıldığı yer değil, konuşmanın niteliğini anlamak gerekir. Konuşmanın içeriği itibariyle herkesçe bilinmesi istenilmeyen özel görüşmelerin anlaşılması gerekir. Bu konuşmanın evde, cafede ya da parkta yapılmasının bir önemi bulunmamaktadır.
Herkes tarafından bilinebilir nitelikteki konuşmalar bu suçun konusunu oluşturmamaktadır.
Burada dikkat edilmesi gereken husus suçun oluşumunda konuşmalar ya da söyleşiler yüz yüze yapılmalıdır. Eğer iletişim araçları ile yapılan konuşma ve söyleşilerin kayda alınması halinde Kişiler Arasındaki Konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması suçuna ilişkin 133. Madde değil Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Suçuna ilişkin 132. Maddesi hükmü uygulanacaktır.
Suçun Unsurları:
TCK.’nun 133. Maddesinin 1. Fıkrasında suçun oluşumu için kişiler arasında gerçekleşen konuşmaların bir aletle dinlenilmesi veya bunların bir ses kayıt cihazıyla kayda alınması gerekir. Dikkat edilmesi gereken husus bu kayda alma ve dinlenilme hususunda mağdur ya da mağdurların rızası bulunmamaktadır.
Suçun oluşumu için dinleme veya kayda eylemlerinden bir tanesinin varlığı zorunlu ve yeterlidir.
Yine burada dikkat edilmesi gereken bir diğer husus; suçun faili, bu konuşmaya katılmayan bir kişidir. Fail tarafı ve muhatabı olmadığı konuşma süjelerinin bu konuşmalarını, onların rızası olmaksızın dinlemekte yahut kaydetmektedir.
Yine fail bu dinleme işlemini çıplak kulak ile yapmamakta, kapıdan ya da aralıktan dinleme şeklinde değil, dinleme özelliğine sahip bir araç ile gerçekleştirmektedir. Örneğin gizli bir mikrofonun yerleştirilmesi suretiyle, gizli kamera gibi bir araç ile gerçekleştirmektedir.
Herhangi bir teknik cihaz olmaksızın, çıplak kulak ile yapılan dinleme bu suç kapsamına girmemektedir.
Maddenin ikinci fıkrasında ise failin katılmış olduğu yine aleni olmayan bir söyleşiyi rıza ve izin olmaksızın kayda almak suretiyle atılı suçu işlemektedir.
Burada dikkat edilmesi gereken husus fail birinci fıkrada yer alan suçta konuşmaya katılan kişilerden değil iken konuşmaları kayda almakta veya dinlemeye yarayan bir araç ile dinlemektedir.
İkinci fıkra bakımından konuşmaya katılan kişi olduğundan zaten dinlemektedir. Bu söyleşiyi konuşmayı kayda almaya yarayan bir araç ile kayda almaktadır. Konuşmayı yapan kişi ya da kişiler ise bu kayda alma işlemine rızaları bulunmamaktadır.
Kişiler Arasındaki Konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması suçunun nitelikli hali bu konuşmaların ifşa edilmesi halidir.
Gerek katıldığı gerekse teknik cihazlar ile dinlediği konuşmayı ifşa eden kişi maddenin 3. Fıkrası uyarınca suçun temel şekline nazaran daha ağır bir ceza ile cezalandırılmaktadır.
Kişiler Arasındaki Konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması suçunda hukuka aykırılık hususu,
Suçun oluşması için konuşmaların dinlenilmesi, kayda alınması ve ifşa edilmesi eylemlerinin hukuka aykırı olması gerekir. Bu itibarla hukuka uygunluk nedenlerine bakmak gerekmektedir.
Söz konusu suç tipinde yer alan dinleme ve kayda alma eylemlerinin kanun hükmünün yerine getirilmesi niteliğinde olması halinde hukuka aykırılık söz konusu olmayacaktır. Örneğin 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’n 140. Maddesinde: aynı maddede belirtilen “..suçların işlendiği hususunda somut delillere dayanan kuvvetli şüphe sebepleri bulunması ve başka suretle delil elde edilememesi hâlinde, şüpheli veya sanığın kamuya açık yerlerdeki faaliyetleri ve işyeri teknik araçlarla izlenebilir, ses veya görüntü kaydı alınabilir. “ hükmüne yer verilmiştir.
Şu halde belirtilen sebepler ve usul esaslara uygun yapılan dinleme ve kayda alma işlemleri hukuka uygun olacaktır.
Yine konuşmacının veya konuşmaya katılanların rızasının bulunması halinde eylem suç olmaktan çıkar. Mağdurun rızası bu suç açısından hukuka uygunluk sebebi olduğundan eylemi suç olmaktan çıkaracaktır. Burada dikkat edilmesi gereken husus ise konuşmaya katılanların tümünün rızasının bulunması gerekir. Bir kişinin bile rızasının bulunmaması halinde suç teşkil edecektir.
Bir diğer hukuka uygunluk sebebi ise Basının habere ulaşma ve kamuyu aydınlatma ilkelerine uygun habercilik anlayışıyla yaptığı dinleme ve kayda alma işlemleri hukuka uygun olacaktır.
Suçun Nitelikli Halleri:
Bu suçların nitelikli (cezayı arttıran) halleri TCK. 137. Maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre suçun
a) Kamu görevlisi tarafından ve görevinin verdiği yetki kötüye kullanılmak suretiyle,
b) Belli bir meslek ve sanatın sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle,
İşlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.
Kişiler Arasındaki Konuşmaların Dinlenmesi ve Kayda Alınması Suçunda Şikayet ve Uzlaşma:
Türk Ceza Kanunu’n 139. Maddesinde Kişiler Arasındaki Konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması suçunun soruşturulması ve kovuşturulmasının şikayete bağlı olduğu açıkça belirtilmiştir.
Soruşturma ya da kovuşturma devam ederken şikayetten vazgeçme halinde soruşturma aşamasında Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar (Takipsizlik) , Kovuşturma aşamasında ise düşme kararı verilecektir.
Ceza Muhakemesi Kanunu’n 253. Maddeleri uyarınca ise söz konusu suçlar uzlaşma kapsamında yer almaktadır.
Kişiler Arasındaki Konuşmaların Dinlenmesi ve Kayda Alınması Suçunda Görevli Mahkeme:
Kişiler Arasındaki Konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması suçunda görevli mahkeme 5235 sayılı Kanunu’n 11. Maddesi uyarınca Asliye Ceza Mahkemeleri’dir. Suçun basın yoluyla işlenmesi halinde ise birden fazla asliye ceza mahkemesi bulunması koşuluyla 2. Nolu Asliye Ceza Mahkemesi görevlidir.
Kişiler Arasındaki Konuşmaların Dinlenmesi ve Kayda Alınması Suçunun Cezası:
- Kişiler arasındaki aleni olmayan konuşmaların dinlenmesi veya kayda alınması suçunun cezası iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasıdır.
- Kişiler arasındaki aleni olmayan söyleşinin kayda alınması suçunun cezası altı aydan iki yıla kadar hapis cezası veya adli para cezasıdır. Burada adli para cezası seçimlik ceza olarak düzenlenmiştir. Yani ya hapis cezası ya da adli para cezası hükmolunacaktır.
- Bu dinleme ve kayda eylemlerinin ifşa edilmesi halinde ise verilecek ceza iki yıldan beş yıla kadar hapis ve dörtbin güne kadar adli para cezasıdır. Buradaki adli para cezası seçimlik ceza değildir. Yani hapis cezası ile birlikte adli para cezası da hükmolunacaktır.
