Ceza Muhakemesi (Ceza Yargılaması)

Ceza Muhakemesi, (Ceza Yargılaması) Nedir?

Bir suçun işlenip işlenmediği, işlenmişse, bunun kim tarafından hangi koşullarda işlenmiş olduğu ve suçun işlendiğinin tespit edilmesi halinde fail hakkında uygulanacak yaptırımın ne olacağı sorununa; iddia, savunma ve yargılama niteliğindeki Ceza Muhakemesi Kanunu’nda düzenlenen faaliyetlere, bu faaliyetlerde rol alan kişi, kurum veya organların yetki ve yükümlülükleri, ne tür işlemlerin hangi şekillerde uygulanacağı yönündeki yargılama faaliyetlerine ilişkin usullerin bütününe Ceza Muhakemesi (Ceza Yargılaması) denilir.

Ceza Muhakemesi’nin (Yargılamasının) amacı :

Bir şüphe ile başlayan Ceza Muhakemesinin amacı maddi gerçeğin araştırılıp bulunmasıdır. Ceza muhakemesinde şekli gerçek ile yetinilmez. Maddi gerçek araştırılır ve tespit edilir.

Bu araştırmada yani maddi gerçeğe ulaşmada mantık yolu izlenir. Maddi gerçeğe ulaşma yollarında olayın bütününü ya da bir parçasını aydınlatan kanıtların bir bütün olarak değerlendirilmesi neticesinde ortaya çıkarılır.

Dolayısıyla maddi gerçeğe ulaşma amacı taşıyan Ceza Muhakemesinde varsayımlardan yola çıkılarak sonuca ulaşılması Ceza Yargılamasının amacına kesinlikle aykırı olacaktır.

Maddi gerçeğe ulaşılması, bir şüphe ile başlanılan Ceza Muhakemesi faaliyetlerinin şüphenin yenilmesi ile sonuçlanması demektir. Dolayısıyla şüphenin yenilmediği, kuşkunun bulunduğu hallerde mahkumiyet hükmü kurulamaz.

Örneklemek gerekirse, Ceza muhakemesi Hukuku’nda ikrar bile kesin delil değildir. Bir kişiyi öldürdüğünü iddia eden kişinin bu ikrar içeren beyanı dahi Ceza Muhakemesi’ni sonlandırmayacaktır.

Şekli anlamda gerçek: kişinin ikrarı nedeniyle failin bu kişi olduğu yönünde olsa da, maddi gerçeğin tespiti zorunluluğu karşısında, ikrarda bulunan kişinin, bu ikrarının doğru olup olmadığı gerçekten de suçu işleyen failin bu kişi olup olmadığının araştırılmasını gerektirir.

Ceza Muhakemesi münferit olarak olayın aydınlatılması ve failin tespit edilerek cezanın uygulanmasını amaçlamakla beraber, aynı zamanda kamu düzenini, kamu güvenliğini ve kamu otoritesini sağlamak amacı da bulunmaktadır.

Ceza Muhakemesi Hukuku’nun Amacı :

Amaca ulaşmak için her yol mübah değildir!

Bugün kendisini hukuk devleti olarak nitelendirilen hiçbir devlette, Maddi gerçeğin her ne pahasına olursan olsun tespit edilmesi ve ortaya çıkarılması gibi bir ilke ya da mevzuat hükmü bulunmamaktadır.

Ceza Muhakemesinin konusu nazara alındığında bireyin özgürlüğünün elinden alınması gibi çok ciddi sonuçları bulunan bir süreç ve faaliyetler dizisini barındırmaktadır.

Ancak maddi gerçeğin tespiti yapılırken hukukun ve ceza muhakemesi hukukunun temel ilkeleri ile insanlık onuru, temel hak ve hürriyetler daima göz önünde bulundurulmalıdır.

Bu nedenlerle Ceza Muhakemesi Hukuku, insan hakları ihlallerine yol açmadan, insan onuruna saygılı şekilde, maddi gerçeğin araştırılıp bulunması, adaletin gerçekleştirilmesi bu suretle hukuki barışın sağlanmasıdır.

Bu amaçlarını yerine getirirken bir çok ilkeyi zorunlu kılar. Örneğin işkence yasağı, adil ve dürüst davranma, alenilik ilkesi gibi.

Ceza Muhakemesi Hukuku’nun kaynakları:

Ceza Muhakemesi Hukuku’na ilişkin temel kaynak 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’dur.

Ancak Ceza Muhakemesine ilişkin tek kaynak değildir. Bunun yanında Türk Ceza Kanunu’nda, Polis Vazife ve Selahiyet Kanunu, Memurlar ve Diğer Kamu görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun, Yargıtay Kanunu, çocuk Mahkemeleri Kanunu, Basın kanunu gibi bir çok kanunda Ceza Muhakemesine ilişkin usul kuralları bulunmaktadır.

Ancak sadece adaletin gerçekleştirilmesini teminat altına almamaktadır. Aynı zamanda kamu düzenini, kamu güvenliğini, kamu otoritesini ve hukuki barışı teminat altına almaya çalıştığından Anayasa ve Uluslararası sözleşmeler de Ceza Muhakemesi Hukuku’nun kaynakları arasında yer almaktadır.

Anayasa’mızda ceza muhakemesine ilişkin bir çok ilke ve hüküm bulunmaktadır. Masumiyet Karinesi, Adil Yargılanma, Kanuni Hakim ilkeleri gibi.

Yine Uluslararası Sözleşmeler de bir çok Ceza Yargılama ilkesi barındırmaktadır.

Ceza Muhakemesi Hukuku’nun temel ilkeleri:

Ceza Muhakemesi Hukuku’na hakim temel ilkelerini:

• İşkence yasağı,
• şüpheden sanık yararlanır ilkesi
• İsnadı ve hakları öğrenme hakkı
• Hukuk devleti ilkesi,
• Kıyasın mümkün olması
• Doğal Yargıç ilkesi
• Davasız yargılama olmaz ilkesi
• Sözlülük ilkesi
• Alenilik ilkesi
• Delillerin re’sen araştırılması ilkesi
• Doğrudan doğruyalık ilkesi

şeklinde sıralayabiliriz.