Mahkeme, Hakimlik Kavramları: Ceza Yargılamasının Ana Aktörleri
Mahkeme, Hakimlik Kavramları:
Yargılama sürecindeki ana aktörler, karar verme yetkisi ile bir uyuşmazlığı çözümleyen kişiler ya da kurumları ifade eder.
Bu aktörler genellikle iki grupta incelenir: Mahkeme ve Hâkim. Bu iki terim, ceza muhakemesi sürecinde birbirinden farklı anlamlara gelir.
Mahkeme: Ceza muhakemesinde, bir uyuşmazlığı, çekişmeyi yargılayıp hükme bağlayan makamdır. Bir mahkemenin bir hâkiminin olması veya bir hâkim tarafından yönetilmesi, mahkemeyi hâkimlik makamına dönüştürmez.
Bu makalemizde konusunu ettiğimiz Hakimlik makamı ile “Hakimlik Mesleği Makamı” birbirine karıştırılmamalıdır. Kanun bazı işlerin hakimlik tarafından yapılmasını istemiştir. Burada bu ifadeyi belirterek mahkemenin dışında bir makamı işaret etmiştir. Yazımız ceza yargılamasına ilişkin unsurları bulundurmaktadır.
Ceza muhakemesinde, Mahkeme makamı kendi başına bir süjedir. Örnekler arasında Asliye Ceza Mahkemesi, Ağır Ceza Mahkemesi, Çocuk Ceza Mahkemesi bulunur.
Hâkimlik: Bu, koruma tedbirleri veya uyuşmazlık kararları gibi ikincil işlemleri yürütme yetkisine sahip olan makamdır. Ceza muhakemesinde hâkimlik de makam itibariyle süjedir.
Üç tip hâkimlik vardır:
2) İstinabe Olunan Hâkim,
3) Naip Hâkimlik.
“Mahkeme” denildiğinde genellikle Asliye Ceza, Ağır Ceza, Bölge Adliye Mahkemesi, Yargıtay gibi mahkemeler anlaşılır. Bu mahkemelerin hâkimler tarafından yönetilmesi, onları hâkimlik makamına dönüştürmez. “Hâkimlik” denildiğinde ise, yukarıda sıralanan üç hâkimlik türü akla gelir. Hâkimlik, mahkemeden ayrı bir yargılama aktörüdür.
Mahkeme ile Hâkimlik Arasında Ne Gibi Farklılıklar Var?
Mahkeme:
Ana uyuşmazlıkların çözümü için yetkili olan ve kovuşturma sürecinde aktif rol oynayan bir yargılama organıdır. Mahkeme, yargılama sürecini yönetir ve kişinin suçlu olup olmadığı konusunda nihai kararı verir.
Hâkimlik:
Hâkimlik, soruşturma veya kovuşturma aşamasında ikincil nitelikteki uyuşmazlıkları çözme ve belirli yargılama işlemlerini gerçekleştirme yetkisine sahip bir yargılama organıdır. Örneğin, bir şüphelinin tutuklanıp tutuklanmayacağı, iletişiminin denetlenip denetlenmeyeceği veya evinde arama yapılıp yapılmayacağı gibi ikincil uyuşmazlıkları çözer. Soruşturma aşamasında henüz mahkeme olmadığından, bu tür uyuşmazlıklar Sulh Ceza Hâkimliği gibi bir hâkimlik tarafından çözülür.
